„Dane dotyczące stanu miasta Przedborza oraz działalności Rady Miejskiej i Magistratu za 3ch -lecie 1919-1921 r.” zawarte są w jednostce aktowej pod nazwą „Sprawozdania ze stanu miast i działalności organów miejskich za lata 1919-1921 miast niewydzielonych powiatów: jędrzejowskiego, kieleckiego, koneckiego, kozienickiego” znajdującej się w Archiwum Państwowym w Kielcach.
Sprawozdania te składane były przez władze samorządowe miast województwa kieleckiego do Kieleckiego Urzędu Wojewódzkiego w roku 1922. Był to trudny czas odradzającego się Państwa Polskiego. Władze i mieszkańcy Przedborza doświadczeni I wojną światową, grabieżczą polityką okupantów austriackich i dziesiątkującymi miasto epidemiami, zmuszeni byli zmierzyć się z bezrobociem, biedą czy brakami w aprowizacji.
Dział I
Ogólny stan miasta i rozwój za ubiegły 3ch-letni 1919-1921 r. czasu.
1.Stan i charakterystyka miasta pod względem przemysłowym i handlowym.
Miasto Przedbórz położone jest przy rzece Pilicy, odległe od stacji kolejowej Gorzkowice o 25 wiorst – posiadające w obrębie 2 fabryki organek, 5 młynów paszowych, 2 tartaki, 1 piec wapienny, 1 browar, zatrudniające łącznie 41 robotników. Miasto połączone szosami: Konecką, Noworadomską, Kielecką, gruntowymi drogami: Włoszczowską, Górską, Piotrkowską i Wielgomłyńską. Miasto posiada połączenie pocztowo - telefoniczne z miastem Końskie i Noworadomskiem. Z drobnych zakładów przemysłowych posiada 2 fabryki mydła, 2 fabryki sodowej wody, 4 garbarnie, 1 warsztat tkacki. Ruch handlowy jest ożywiony, odczuwa się jednak brak kolei, który to brak tamuje rozwój przemysłu i wzrost miasta. Walnych jarmarków w roku jest 2.
2.Wygląd miasta.
Miasto posiada 373 domów z tych 4/5 części jest murowanych a reszta drewniane. 2 ulice i chodniki brukowane kamieniem głazowym. 2 ulice i 2 małe uliczki nie są zabrukowane. Ulice chodniki znajdują się w stanie średnim. Ulice oświetlone elektrycznymi lampami. Wewnętrznej lokomocji miasto nie posiada.
3.Urządzenia miejskie dla handlu i przemysłu.
Urządzenia dla handlu są:
rynek, 2 targowiska, rzeźnia miejska, prywatnych rzeźni nie ma.
4.Stan miasta pod względem zdrowotnym.
Istnieją dwie łaźnie należące do gminy Żydowskiej, miejski park pod nazwą „Saski Ogród”, apteka należąca do osoby prywatnej, Innych zakładów lub urządzeń w mieście nie ma.
5.Szkolnictwo w mieście.
W mieście istnieje 7mio klasowa szkoła powszechna. Innych szkół nie ma. Do szkoły powszechnej uczęszcza 570 dzieci, zaś z braku miejsca w szkole nie może uczęszczać 235 dzieci. Szkół wyznaniowych i zawodowych nie ma.
6.Instytucje kulturalno-oświatowe.
Istnieje żydowskie stowarzyszenie kulturalno-oświatowe „Kultura” to jest czytelnia założona przez prywatną organizację.
7.Dobroczynność publiczna.
Zakładów i przytułków itp. urządzeń dobroczynnych nie ma.
8.Sprawy mieszkańców.
Na ogół w mieście mieszkań brak. Dotkliwszego braku tychże nie odczuwa się. Natomiast 60% rodzin w stosunku do ilości osób zajmuje mieszkania 1 izbowe i nieodpowiadające wymaganiom higieny. Budowa nowych domów mieszkalnych w mieście w okresie lat wojennych 1914-1921 całkiem ustała. Również i obecnie nowych domów nie buduje się, a to ze względu na drożyznę materiału budowlanego.
9.Inne strony życia miejskiego.
Pod tytułem związków i organizacji społecznych w mieście istnieją:
1)Straż Ogniowa Ochotnicza, która otrzymywała z Kasy Miejskiej 15% podatku dochodowego i nieruchomości miejskich.
2)Kasa Pożyczkowo Oszczędnościowa.
3)Stowarzyszenie „Samopomoc Rzemieślnicza”.
4)”Klub Rzemieślniczy”.
5)Stowarzyszenie spożywcze „Jedność”.
6)Stowarzyszenie spożywcze „Łączność”.
Z wyszczególnionych w dziale I przedsiębiorstw w okresie czasu 1919-1921 powstały 2 młyny ze Stowarzyszeń „Samopomoc Rzemieślnicza” , „Klub Rzemieślniczy”. Również została zaprowadzona komunikacja samochodowa osobowa i towarowa pomiędzy Przedborzem a Noworadomskiem i Gorzkowicami oraz urządzone elektryczne oświetlenie ulic miasta.
Dział II Działalność organów miejskich za ubiegły trzechletni 1919-1921 r. okresu czasu.
1.Zestawienie otrzymanych wpływów i dokonanych wydatków miejskich za każdy rok (1919-1921)
a)wpływy
za 1919 rok
Własne dochody:
z podatków i opłat - 62 907
z innych źródeł – 38 489
Pożyczki:
inwestycyjna ze Skarbu Państwa – 50 000
Ogółem: 151 396 k
za 1920 rok:
Własne dochody:
z podatków i opłat – 348 001
z innych źródeł – 30 633
Ogółem: 378 634 mk
za 1921 rok:
Własne dochody:
z podatków i opłat – 776 053
z innych źródeł – 82 238
Ogółem: 858 291
Uwagi do części a) Dochody własne stanowią: w 1919 66% ogólnej sumy wpływów, zaś w latach 1920 i 1921 całkowita suma wpływów stanowi własne dochody. W dniu 1 stycznia 1921 długi kasy miejskiej stanowią sumę 50 000 k długoterminowej pożyczki, majątek miejski w tymże czasie przedstawiał wartość 1000 000 mk.
b)wydatki
za 1919
Zdrowotność publiczna:
normalne- 18 888
inwestycyjne – 40 000
Szkolnictwo:
normalne – 18 644
Dobroczynność:
normalne: 2 00
Personalne:
wynagrodzenie członków Magistratu – 8 677
wynagrodzenie pracowników miejskich – 34 959
Inne:
normalne – 29 533
Ogółem:
normalne – 110 901
inwestycyjne – 40 000 k
za 1920
Zdrowotność publiczna:
normalne- 33 011
inwestycyjne – 3 583
Szkolnictwo:
normalne – 36 374
inwestycyjne - 700
Dobroczynność:
normalne - 666
Personalne:
wynagrodzenie członków Magistratu – 24 577
wynagrodzenie pracowników miejskich – 68 855
Inne:
normalne – 201 817
inwestycyjne - 70
Ogółem:
normalne – 365 300
inwestycyjne – 4 353 mk
za 1921
Zdrowotność publiczna:
normalne- 103
inwestycyjne – 2 000
Szkolnictwo:
normalne – 209 875
inwestycyjne – 26 000
Dobroczynność:
normalne – 3 384
Personalne:
wynagrodzenie członków Magistratu – 105 450
wynagrodzenie pracowników miejskich – 185 333
Inne:
normalne – 308 984
inwestycyjne – 13 298
Ogółem:
normalne – 816 993
inwestycyjne – 41 298 mk
Nadwyżka na dzień 1 stycznia 1920 wynosiła 495 koron; na 1 stycznia 1921 – 891 marek; na dzień 1 stycznia 1922 nadwyżki nie było.
2.Inwestycje miejskie.
W 1919 zabrukowano 2 ulice, w 1920 r. wyreperowano 3 miejskie studnie, zaś w 1921 urządzono 7mą klasę Szkoły Powszechniej, przez wewnętrzną przebudowę lokalu Magistratu. Po zatem innych robót nie dokonywano ani też nie były rozpoczęte.
3.Aprowizowanie ludności.
W 1916 r. został utworzony przy Magistracie wydział aprowizacyjny, zarząd którego był powołany spośród Rady Miejskiej. Aprowizacja rozporządzała kapitałem z pożyczek zaciągniętych u miejscowej ludności oprocentowanych na 8% rocznie. Pożyczki te sięgały 200 000 koron. Ceny na zakupywaną żywność ustanawiała Sekcja Aprowizacyjna. Za cały czas swojego istnienia wydział aprowizacyjny otrzymał 68 000 mk zysków, które zostały wydatkowane na rozmaite cele dobroczynne społeczne. Obecnie aprowizacja znajduje się w stanie likwidacji.
4.Personel miejski.
Personel miejski składa się z 6 urzędników, 11 pracowników i sług Magistratu. Pensje urzędnikom i sługom Magistratu są wypłacane co miesiąc każdego 30 dnia miesiąca. Ogólna kwota 17 urzędnikom i robotnikom miejskim wynagrodzenia za miesiąc grudzień 1921 wynosi 110 550 m. Z liczby 6 urzędników Magistratu 2 posiada średnie wykształcenie a pozostali niższe wykształcenie.
5.Zakłady użyteczności publicznej i przedsiębiorstwa miejskie.
Z zakładów użyteczności publicznej miasto posiada tylko rzeźnię miejską, którą wydzierżawia osobom prywatnym, w 1921 r. roczny czynsz dzierżawny na rzecz Kasy Miejskiej wynosił 19 900 mk.
Burmistrz J. Kierkuś m. Przedbórz 27 marca 1922 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz