24 października 1795 roku trzy sąsiadujące z Rzeczpospolitą mocarstwa podpisały akt dokonujący III rozbioru ziem Polski. Kraj przestał istnieć, a Przedbórz stał się częścią monarchii Habsburgów, oraz miastem granicznym na 12 lat.
Habsburgowie zajęli wówczas m.in. tereny województwa sandomierskiego do którego administracyjnie należał Przedbórz. Pilica stała się rzeką graniczną między monarchią habsburską a Królestwem Prus, które zajęło tereny leżące na lewym brzegu rzeki dwa lata wcześniej w roku 1793, w ramach drugiego rozbioru. Tym samym tereny Woli Przedborskiej i późniejszego przedmieścia Widoma były pod administracją pruską i wchodziły w skład powiatu radomszczańskiego, departamentu łęczyckiego od 7 kwietnia - 25 maja 1793 r. , następnie departamentu piotrkowskiego, a w latach 1795 - 1807 - departamentu kaliskiego, w nowo utworzonej z ziem zaboru prowincji Prusy Południowe.
Natomiast Przedbórz w zaborze austriackim wszedł w skład cyrkułu koneckiego, utworzonego w lipcu 1796 r. który był częścią Galicji Zachodniej. W 1803 roku nastąpiła reorganizacja administracyjna na terenie ziem polskich zagarniętych przez Austriaków i zmniejszono liczbę cyrkułów na terenie Galicji do sześciu. Przedbórz przypisany został do cyrkułu radomskiego.
Miasto i okolica były w opłakanym stanie. Koniec wieku XVIII to ciągłe wędrówki obcych i swoich wojsk po całym kraju. Ich szlaki wiodły również przez Przedbórz. Konfederaci barscy, powstańcy kościuszkowscy, armie państw zaborczych stacjonujące w Przedborzu i zdzierające z mieszkańców kontrybucję. Była to codzienność dla ówcześnie żyjących Przedborzan.
Tak wspomina przekroczenie granicy austriacko - pruskiej w Przedborzu w maju 1799r. Wojciech Bogusławski :
"Nie nudziłbym Czytelnika mało zapewne obchodzącym go opisem podróży mojej do Warszawy, gdyby przyjemne zdarzenie przepowiadające mi dobre w kraju naówczas pruskim przyjęcie, nie zasługiwało bydź wspomnieniem. Po kilku dniach w domu mojem rodzinnym strawionych, puściłem się w podróż do Warszawy, traktem na Przedbórz i Piotrków. Już zaraz na granicy, zadziwiła mnie rzadko doznawana grzeczność strażników i rewizorów. Przeczytawszy paszport, otworzono natychmiast rogatki, a bez żadnego rzeczy moich przeglądania przepuściwszy przez granicę powóz, pożegnano mnie, szczęśliwej życząc podróży."
- W.Bogusławski "Dzieje Teatru Narodowego : na trzy części podzielone oraz Wiadomość o życiu sławnych artystów" ,Warszawa 1820.
Pamiątką po tamtych czasach był budynek wybudowany przy rzece przez Austriaków, który mieścił w sobie komorę celną. O której w opisie stanu dóbr Starostwa Przedborskiego z 1812 roku, napisano:
„Dom Rządowy czyli dawnej Komora Celno – Główna zwany, murowany jest, o dwóch piętrach, przez przeszły Rząd austriacki nowo wystawiony , obszerny i wygodny, na placu tym stała pierwej austerya starościńska, którą Rząd przeszły zrzuciwszy, dom ten wystawił, gdyby stajnia wiezdna do domu tego przystawiona była, byłaby najprzedniejsza austeryja”.
Na jej miejscu w chwili obecnej stoi dom weselny i Lewiatan. Być może warto upamiętnić to miejsce jakąś tablicą informacyjną ??
Zmiany przyniosły wojny napoleońskie. Ich skutkiem było utworzenie w 1807 roku Księstwa Warszawskiego z ziem zagarniętych przez Prusaków w 1793 r. Pilica rozgraniczała wtedy Cesarstwo Austriackie i Księstwo Warszawskie. Po wojnie polsko-austriackiej i pokoju zawartym 14 października 1809 do Księstwa Warszawskiego przyłączono ziemie zagarnięte przez Austrię podczas III rozbioru, tym samym Przedbórz został przyłączony do Księstwa.
W związku z dekretem z dnia z 24 lutego 1810 utworzono na przyłączonych terenach nowe departamenty - Przedbórz dostał się w granice radomskiego, a 17 kwietnia tego samego roku, departamenty podzielono na powiaty - Przedbórz znalazł się w powiedzie koneckim. Stan taki jednak też nie trwał długo. Po klęsce Napoleona, z większości ziem Księstwa Warszawskiego w 1815 r. utworzono Królestwo Polskie zwane też Kongresowym. Warto może sobie wspomnieć ten kawałek dziejów miasta, kiedy przekraczamy most na rzece Pilicy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz