Karol Juliusz Kunitzer, urodził się 19 października 1843 roku. Często można spotkać informację, że przyszedł na świat na Pohulance (część wsi Wola Przedborska). W jego akcie urodzenia wpisano jednak jako miejsce przyjścia na świat Przedbórz, a uściślając chodzi o przedmieście Widoma, niegdysiejszą wieś, włączoną do miasta na mocy postanowienia z dnia 25 listopada 1823r. wydanym przez namiestnika Józefa Zajączka.
Rodzice Karola Juliusza przybyli do Przedborza na początku lat 30. XIX wieku. Byli to ewangelicy – Jan Jakub Kunitzer i Joanna Rozyna Wilhelmina z domu Sitz. W tym miejscu warto sprostować kwestie dotyczące ich pochodzenia, a które pojawiają się w różnych publikacjach i artykułach. Podawane są bowiem informacje, że przybyli oni z Niemiec na początku lat 30. XIX i od razu osiedlili się w Przedborzu oraz o tym, że Jan Jakub przybył do Polski z Czech. Tymczasem na podstawie aktu zaślubin rodziców opisywanego tu Karola Juliusza, informacje te należy uznać za nieprawdziwe. Jan Jakub urodził się bowiem w mieście Dąbie nad Nerem, wówczas znajdującym się granicach Królestwa Polskiego (obecnie woj. wielkopolskie). Natomiast matka Joanna Rozyna przyszła na świat we wsi Żerniki w Księstwie Poznańskim, które znajdowało się w granicach królestwa Prus. Ich ślub obył się w Ozorkowie 6 lutego 1826 roku. Jan Jakub liczył sobie wówczas lat 23, a Joanna Rozyna 21. Adnotacje w księgach metrykalnych mówią o tym, że ojciec Juliusza Karola był osobą niepiśmienną.
 |
| Akt ślubu rodziców Karola Juliusza Kunitzera. Księgi metrykalne parafii ewangelickiej w Ozorkowie. |
Jako zawód pana młodego zapisano sukiennik, a przy pani młodej „z rąk pracy żyjąca, w służbie”. Ozorków wymieniony jest też jako miejsce ich zamieszkania. Tam też doczekali się trojga dzieci – w listopadzie 1826 roku pierworodnego Andreasa Hermana, 1828 r. syna Fryderyka Wilhelma (który zmarł po 14 dniach) oraz córki Karoliny Wilhelminy urodzonej w 1829 r.
Dziadkami Karola Juliusza byli, od trony ojca: Jan Józef, z zawodu stolarz i Anna Dorota Marianna z domu Szmidt (zmarła w Dąbie 19.05.1819 w wieku 57 lat). Od strony matki: Samuel Sitz i Anna Rozyna z domu Wandal, która ponownie wyszła za mąż w 1825 r. za Jana Gottlieba, zmarła w 1829 r.
Trudno określić dokładną datę przybycia rodziców Karola Juliusza do Przedborza. Ich przyjazd niewątpliwie związany był z zawodem wykonywanym przez jego ojca – Jana Jakuba. Takich jak on przyciągała do pracy wybudowana na Widomie, jedna z większych w królestwie, fabryka sukna. Najprawdopodobniej zamieszkali w jednym z domów wybudowanych dla pracowników mieszczącym się w kompleksie fabrycznym.
 |
| Widok na zabudowania fabryczne i osiedle z domami pracowników fabryki sukna. Drzeworyt Stanisława Antoszewicza, Tygodnik Ilustrowany nr 42/1876 r. |
Wiadomo, że mieszkali w Przedborzu już w roku 1832, bowiem w tym roku w kwietniu na przedborskiej Widomie urodziła się Emila Fryderyka Wilhelmina ( zm. w 1839 r.). Ich kolejne urodzone w Przedborzu dziecko to w 1834 r. Karol August (zmarł w 1837 r.) W roku 1839 rodzi się im kolejna córka Luisa Emma, która umiera po 10 miesiącach życia w 1840 roku. W krótkim czasie małżeństwo doczekało się na Widomie kolejnej dwójki dzieci: Albertyny Emilii (urodzonej w 1841) oraz, dwa lata później (19 października 1843) Karola Juliusza. Jego akt urodzenia (nr 50) w księdze metrykalnej parafii ewangelicko-augsburskiej w Kielcach, do której należał filiał przedborski, wystawiono w Przedborzu 2 grudnia 1843 roku. W tym dniu został też ochrzczony, jego rodzicami chrzestnymi zostali Krystian Herbst, Augusta Schaschnaider, Rudolf Hedrich i Luiza Labicka.
 |
| Akt urodzenia Karola Juliusza Kunitzera. Księgi metrykalne parafii ewangelicko-augsburskiej w Kielcach. |
W tym miejscu należy również wyjaśnić kwestię związaną z nazwiskiem panieńskim matki Karola Juliusza. W dostępnych publikacjach podane jest nazwisko Tietze. Jest to przekręcenie jej właściwego nazwiska Sitz. Przeglądając akty urodzin i zejść dzieci Joanny, widać różne formy pisowni tego nazwiska. I tak np. w akcie urodzenia Karola Juliusza widnieje ona jako „z Zyców”. Trzeba jednak pamiętać, że były to czasy, kiedy nie posiadano dokumentów tożsamości, a wpisy do ksiąg metrykalnych dokonywane były „ze słuchu”. Łatwo zatem było przy wpisie o przekręcenia nazwisk, imion czy nazw miejscowości.
Nie wiadomo kiedy dokładnie rodzina Kunitzerów opuściła Przedbórz. Wiadomo, że udali się do Opatówka. Nastąpić to musiało przed styczniem 1846 roku. Wtedy to na świat 9 stycznia 1846 r. w tym mieście przyszła ich kolejna córka Luiza Matylda. Wyjazd z Przedborza miał niewątpliwie związek z kłopotami finansowymi w jakie wpadła przedborska fabryka w 1843 roku, w następstwie czego Rząd wystawił ją na licytację. Fabrycznych zabudowań nie oszczędziła również powódź, która miała miejsce w tym samym roku, przynosząca znaczne straty. Sytuacja taka musiała doprowadzić pracowników fabryki, do poszukiwania nowych miejsc zarobkowania. Opatówek i pobliski Kalisz, w którym następnie zamieszkali na Chmielniku, były wtedy prężnie rozwijającymi się ośrodkami włókiennictwa.
Niestety i tam nie zaznali poszukiwanego zapewne szczęścia. Rodzice Karola Juliusza umierają w roku 1849 – matka 2 czerwca (mając 45 lat), a ojciec 5 czerwca (w wieku 46 lat) w szpitalu cholerycznym Św. Trójcy. We wpisie w księdze metrykalnej o zgonie matki Karola Juliusza, użyto imienia Rozalia, jako spolszczonej wersji jej drugiego imienia Rozyna. Jeśli chodzi zaś o ojca, najczęściej używanym imieniem, było jego drugie imię, czyli Jakub.
Ich śmierć w tak krótkim odstępie czasu miała związek z szalejącą wówczas na terenie Królestwa Polskiego epidemią cholery. W ich aktach zgonu zapisano, że pozostawili po sobie troje dzieci, czyli: Alberytnę Emilię, Karola Juliusza i Luzię Matyldę. Karolina Wilhelmina i Andreasa Hermana, jako dorosłych do aktów nie ujęto.
 |
| Akt zgonu matki Karola Juliusza Kunitzrea. Księgi metrykalne parafii ewangelicko-augsburskiej w Kaliszu. |
 |
| Akt zgonu ojca Karola Juliusza Kunitzera. Księgi metrykalne parafii ewangelicko-augsburskiej w Kaliszu. |
Można sobie tylko wyobrazić, w jakiej musieli znaleźć się sytuacji, szczególnie mając na względzie, że była połowa wieku XIX. Na domiar złego, rok po rodzicach w 1850 roku, na tyfus umiera siostra Karola – Albertyna Emilia, jak zapisano akcie zejścia „zamieszkała na Tyńcu”, czyli obecnej dzielnicy Kalisza.
Należy się tutaj pochylić nad kolejną, nieprawdziwą informacją, jaką można np. znaleźć w biogramie Karola Juliusza Kunitzera umieszczonym na Wikipedii, gdzie podano, że jego matka po śmieci Jana Jakuba wyszła powtórnie za mąż, za niejakiego Schmidta, a po jego zgonie miała razem z Karolem Juliuszem zamieszkać na w/w Tyńcu.
Starsza siostra Karolina Wilhelmina poślubiła szewca Hermana Hacke. Z tego związku urodził się syn Rudolf. Zmarła w Sieradzu (parafia Zduńska Wola), w roku 1852, w wieku 23 lat. W akcie zgonu wpisano błędnie lat 20.
Najstarszy z rodzeństwa Andreas Herman pracował jako tkacz w Opatówku. Tam też zmarł 13 marca 1862 r. zostawiając wdowę Matyldę z Bittnerów i syna.
 |
| Karol Juliusz Kunitzer. |
Najdłużej zatem z całego rodzeństwa żył Karol Juliusz, bo lat 62, dochodząc do olbrzymiego majątku i wpływów. Stając się niewątpliwie liderem łódzkiej burżuazji. Dziwne jakieś jednak fatum towarzyszyło rodzinie Kunitzerów, bowiem Karol Juliusz zmarł 30 września 1905 r. śmiertelnie raniony przez zamachowców z PPS. Zamach ten był odpowiedzią na bezwzględne traktowanie strajkujących pracowników fabryk łódzkich oraz protestujących podczas trwającej Rewolucji 1905 r.
Zmarł bezdzietnie. Pozostawił po sobie wdowę Agnieszkę Miną Meyer (którą poślubił w 1869 roku). Przeżyła ona męża o 16 lat, umierając w Dreźnie w 1921 r.
Księgi metrykalne parafii ewangelicko-augsburskiej w Ozorkowie:
akt ślubu rodziców Jana Jakuba Kunitzer i Jaoanny Rozyny Wilhelminy nr 7/1826
akt urodzin Andreasa Hermana 181/1826
akt urodzin Fryderyka Wilhelma 166/1828
akt zgonu Fryderyka Wilhelma 157/1829
akt urodzin Karoliny Wilhelminy 181/1829
dostępne na https://genealodzy.pl/
Księgi metrykalne parafii w Bąkowej Górze:
Księga metrykalna urodzonych w parafii w Bąkowej Górze, rok 1832:
akt urodzenia Emilii Fryderyki Wilhelminy, nr 18
Księga metrykalna urodzonych parafii w Bąkowej Górze za rok 1834:
akt urodzenia Karola Augusta, nr 63
Akta stanu cywilnego parafii ewangelicko-augsburskiej w Zduńskiej Woli za rok 1852:
akt zgonu Karoliny Wilhelminy, nr 77
dostępne na www.metryki.genealodzy.pl
Księgi metrykalne parafii w Bąkowej Górze:
Księga Metrykalna zgonów parafii w Bąkowej Górze za rok 1837:
akt zgonu Karola Augusta, nr 59
Księga Metrykalna zgonów parafii w Bąkowej Górze za rok 1839:
akt zgonu Emilii Fryderyki Wilhelminy, nr 3
dostępne na https://www.familysearch.org/
Księgi metrykalne parafii ewangelicko-augsburskiej w Kielcach:
akt urodzenia Karola Juliusza 50/1843
dostępne na https://metryki.genbaza.pl/
Akta stanu cywilnego parafii ewangelicko-augsburskiej w Kaliszu:
Duplikat aktów urodzeń, małżeństw i zejścia za rok 1846, tam
akt urodzenia Luizy Matyldy, nr 10
Duplikat aktów urodzeń, małżeństw i zejścia za rok 1849, tam akty zgonów rodziców:
akt zejścia Rozali Kunitzer, nr 79
akt zejścia Jana Jakuba Kunitzer, nr 82
Duplikat aktów urodzeń, małżeństw i zejścia za rok 1850, tam
akt zejścia Albertyny Emilii Kunitzer, nr 48
Duplikat aktów urodzeń, małżeństw i zejścia za rok 1860, tam
akt zejścia Luizy Matyldy, nr 101
Duplikat aktów urodzeń, małżeństw i zejścia za rok 1862, tam
akt zgonu Andreasa Hermana, nr 17
Akta stanu cywilnego parafii rzymsko-katolickiej św. Mikołaja w Kaliszu
Duplikat aktów urodzeń, małżeństw i zgonów, rok 1849
akt zgonu Jana Jakuba Kunitzera, nr 87
dostępne na https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/
Gazeta Codzienna, wyd. w Warszawie, nr 164, z dnia 26 czerwca 1849 r – tam informacje na temat epidemii cholery w czerwcu 1849 r.
Korekta tekstu dr hab. Anna Szafrańska, prof. Uniwersytetu Śląskiego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz