Leon Ludwik Chodakowski herbu Dołęga (1817-1878), doktor medycyny, lekarz fabryczny w Przedborzu

 Przyszedł na świat w mieście Pilica 20 lutego 1817 roku, jako syn Mikołaja i Petroneli z domu Krauze. Jego ojciec był komornikiem pełniącym swoje obowiązki kolejno jako komornik przy Sądzie Pokoju Powiatu Pilickiego, komornik Trybunału Cywilnego, komornik Województwa Krakowskiego, komornik Trybunału Kieleckiego. Sprawował również urząd Komisarza Województwa Krakowskiego.

 Leon szkołę gimnazjalną ukończył w Kielcach. Wszechstronne wykształcenie medyczne zdobył w Wilnie, na tamtejszej Akademii Chirurgiczno-Medycznej. Jako jej absolwent, w roku 184,3 otrzymał pozwolenie na wykonywanie praktyki lekarskiej na terenie Królestwa Polskiego jako lekarz klasy I. Swoją pracę zawodową rozpoczął w Przedborzu, gdzie został zatrudniony jako lekarz zakładowy przy fabryce sukna, wzniesionej w latach 20 XIX przez Wojciecha Lange. Zamieszkał tu w jednym z murowanych domów, wybudowanych w kompleksie fabrycznym, z przeznaczeniem na kwaterunek dla pracowników manufaktury. Przy domu miał do dyspozycji podwórko, stajnię oraz kloakę. Z jego usług mogli korzystać pracownicy fabryki, objęci ubezpieczeniem w zakładowej Kasie Chorych.

 Musiał jednak w Przedborzu oprócz pracy lekarza fabrycznego oddawać się praktyce prywatnej. Świadczy o tym podziękowanie zawarte w „Kurierze Warszawskim”:

„W imieniu 7miorga wnuków, składa niżej podpisany najczulsze podziękowanie Wielmożnemu Leonowi Chodakowskiemu, Lekarzowi klasy I-szej, zamieszkałemu w mieście Przedborzu, za wyprowadzenie Marianny Szmidt, Babki niżej podpisanego, lat już 80 liczącej, z ciężkiej choroby cierpienia chronicznego płuc, jak też zatkania trzewi brzusznych. Zastawszy Ją prawie już konającą, znajomością swoią, ciągłą gorliwością, oraz poświęceniem się, do zupełnego przyprowadził zdrowia. Pamięć Twojego poświęcenia, wdzięczność dla Ciebie Szanowny Mężu, dozgonnie w sercach naszych zachowa. - Karwicki Józef z Lasocina.”

 W Przedborzu przebywał krótko, bowiem już w 1845 roku był lekarzem w Końskich, a od roku następnego w Sandomierzu, z którym związał się na stałe. Objął tam objął posadę lekarza więzienia śledczego, pracował także w szpitalu św. Ducha, w którym był zastępcą kierownika, oraz w szpitalu Żydowskim. Został także obsadzony na stanowisku lekarza powiatu sandomierskiego. W roku 1850 podczas szalejącej epidemii cholery, z wielkim poświęceniem zaangażował się w ratowanie zdrowia i życia swoich pacjentów. Został za to doceniony przez mieszkańców Sandomierza i uhonorowany przez nich specjalnym odznaczeniem. Był także autorem, oraz tłumaczem z języków obcych, licznych rozpraw naukowych z dziedziny medycyny, które ogłaszał w warszawskich czasopismach lekarskich.

 Jego małżonką była Joanna Suchecka, którą poślubił w Sandomierzu w roku 1847. Z tego związku urodziło się dziesięcioro dzieci. Dwoje z nich, synowie Józef i Stefan poszli w ślady ojca i ukończyli studia medyczne.

Leon Chodakowski zmarł 23 listopada 1878 roku. Został pochowany na Cmentarzu Katedralnym w Sandomierzu. Rodzinny grobowiec Chodakowskich wieńczy pomnik grobowy doktora ufundowany, jak głosi umieszczony na nim napis „przez wdzięcznych mieszkańców Sandomierzan”.

  W roku 1892, jego trzy córki Wincentyna, Jadwiga i Helena, w rodzinnym domu Chodakowskich przy ulicy Zawichojskiej (obecnie Sokolnickiego) otworzyły księgarnię. Miejsce to stało się w Sandomierzu ośrodkiem patriotyzmu i pielęgnowania polskości w czasach nasilonej rusyfikacji. Córkom Leona w roku 1910, w obawie przez konfiskatą przez władze carskie, przekazano na przechowanie koronę hełmową wykopaną w ogrodzie Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Korona ta utożsamiana jest z Kazimierzem III Wielkim i jego ostatnią podróżą do Krakowa, która wiodła z Przedborza, po jego nieszczęśliwym wypadku podczas polowania w przedborskich lasach w 1370 r.

Korona hełmowa Kazimierza III Wielkiego znaleziona w Sandomierzu w 1910 r.
foto. Michał Grychowski

 Księgarnia przetrwała do 1957 roku, kiedy to po śmierci ostatniej z prowadzących ją sióstr Heleny, decyzją lokalnych władz została zamknięta. W skomunalizowanej kamienicy, ostatnia z jej właścicielek Janina z Chodakowskich Nehringowa otrzymała do zamieszkania w kilku pomieszczeniach, z których dwa, mieszczące się na poddaszu, prawnuczka Leona Chodakowskiego w roku 1985 wykorzystała na utworzenie domu pracy twórczej, który pod nazwą Górka Literacka funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Gościli w nim m.in. Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek, Ernest Bryll, Wanda Chotomska, Tadeusz Różewicz, ks. Jan Twardowski, Jan Nowak-Jeziorański, Hanna Krall. Od roku 2011 w miejscu starej księgarni funkcjonuje nowa pod nazwą Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich.

Na podstawie:

Dziennik Urzędowy Guberni Radomskiej, nr 1/1846; Kurjer Warszawski, nr 193/1845;  J. Bieliński, Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej bibliograficznie przedstawionej, Warszawa 1889; J. Krzemiński, O tym mieście nigdy dość! Księga Gości sandomierskiej Górki Literackiej, Sandomierz 2010, (tam zdjęcie Leona Chodakowskiego udostępnione dzięki Pani M. Rzeszowiak z MBP w Sandomierzu); J. Śmiałowski, Przepływ kapitału ziemiańskiego i handlowo przemysłowego w Królestwie Polskim w II poł. XIX wieku. Na przykładzie fabryki sukienniczej w Przedborzu [w:] Aktywność gospodarcza ziemiaństwa w Polsce w XVIII-XX w., pod redakcją W. Cabana, Kielce 1993; Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, tom X, Warszawa 1843; Genbaza; Śląska Biblioteka Cyfrowa https://sbc.org.pl/dlibra/publication/26856 (tam metryka narodzin Leona Chodakowskiego 21/1817); https://geneteka.genealodzy.pl/ ; http://www.jura-pilica.com/?dr-leon-ludwik-chodakowski,820