Wacław Bajerkiewicz – przedborski lekarz z przełomu XIX i XX wieku

  Na przedborskim cmentarzu parafialnym znajduje się charakterystyczny kamienny nagrobek w kształcie ściętego od góry ostrosłupa, usadowionego na sześciennej bryle z wykutymi na niej imionami i nazwiskiem zmarłych w roku 1896 Józefa Bajerkiewicza i Anny z Piotrowskich Bajerkiewiczowej.

 Byli oni dziadkami Wacława Bajerkiewicza, który na przełomie XIX i XX wieku sprawował funkcję lekarza miejskiego w Przedborzu. Józef Bajerkiewicz (1840 – 1893) pełnił funkcje sekretarza w Magistracie w Siewierzu, a następnie był burmistrzem w Mrzygłodzie (obecnie dzielnica miasta Myszków w woj. śląskim) i Koziegłowach. Józef i Anna pobrali się w Siewierzu w roku 1838. Tam też na świat przychodzą ich dzieci Aleksander (1840), który został ojcem Wacława i Helena Józefa (1843). W Przedborskim Słowniku Biograficznym (dalej PSB) w biogramie Wacława Bajerkiewicza, autor Wojciech Zawadzki, napisał, że Aleksander miał siostrę Helenę Józefę urodzoną w Siewierzu i zmarłą w Mławie w 1929 r. Wrzucił w ten sposób do jednego worka dwie Heleny. Ta urodzona w Siewierzu w 1843 r. była siostrą Aleksandra, wyszła ona za mąż w Koziegłowach w 1861 r. i zmarła w roku następnym. Natomiast Helena zmarła w Mławie (w przytułku) w 1929 r. była córką Aleksandra. Tym samym wskazanie w PSB Heleny jako ciotki Wacława, która miła zamieszkać w Przedborzu jest błędne. Była to jego siostra. W Koziegłowach Józefowi i Annie przybywa dzieci. Rodzina powiększa się o Ludwika (1848), Stefana (1851), Józefa (1854- 1856) i Gabriela (1856).

Nagrobek dziadków Wacława Bajerkiewicza
na przedborskim cmentarzu parafialnym

  Aleksander poszedł w ślady ojca i swoją przyszłość związał z karierą urzędniczą. Został celnikiem i pracował w komorach celnych w przygranicznych miejscowościach: Wieruszowie, Podłężach i Sosnowcu. Pod koniec życia pełni funkcję inspektora kolei brzesko-kijowskiej. Jego żoną została Zofia Ordon. Z tego związku na świat przychodzi Wacław Bajerkiewicz. W jego metryce urodzin podano, że urodzi się 21 września 1867 roku w Podłężach (obecnie woj. śląskie), miejscowości znajdującej się wówczas na granicy z Prusami. (W PSB błędnie podano miejsce jego urodzin jako Wieruszów). Akt ten (nr 46) sporządzono jednak dopiero w roku 1873 w parafii w Czeladzi, do której należał wtedy Sosnowiec, gdzie mieszkała rodzina Bajerkiewiczów. Może dlatego właśnie Sosnowiec podany jest jako miejsce narodzin Wacława w jego akcie ślubu? W Czeladzi też, w tym samym dniu ( numery aktów 45, 47 i 48) sporządzono metryki urodzeń dla rodzeństwa Wacława: Marianny ur. w Wieruszowie (1863), Jana ur. w Sosnowcu (1869) i wspomnianej już wyżej Heleny ur. w Sosnowcu (1872). Rodzeństwem Wacława były też siostry Władysława ur. w Wieruszowie (1865) i Zofia, oraz brat Adam, który zmarł w 1872.

Akt urodzenia Wacława Bajerkiewcza. AUC parafii w Czeladzi. Skanoteka.

 Wacław podjął i ukończył studia medyczne, najprawdopodobniej na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, bowiem rada tego uniwersytetu zatwierdziła w roku 1893 jego naukowy stopień lekarski. Zamieszkał w Warszawie przy ulicy Wspólnej 54 a. Podjął pracę jako asystent szpitala Dzieciątka Jezus na Tamka 11. Nieodpłatnie pomagał ubogim chorym cyrkułu VIII świadcząc pomoc lekarską zarówno w swoim domu jaki i u pacjentów. W roku 1894 został wybrany honorowym lekarzem Towarzystwa Pracowników Handlowych Miasta Warszawy. Choć jeszcze w roku 1895 figuruje jako lekarz warszawski, to najprawdopodobniej w tym roku sprowadza się do Przedborza. Na początku jako lekarz wolno- praktykujący, a od roku 1899 został powołany na stanowisko lekarza miejskiego w miejsce doktora Zbrożka (w PSB błędnie przyjęto, że obowiązki lekarza miasta Przedborza miał podjąć kilka lat przed 1896).

 Jeszcze podczas pobytu w Warszawie umierają mu tam rodzice. Jako pierwsza odchodzi matka, umierając 4 I 1886 r. ( w PSB błędnie 1888), i 4 X 1893 (w PSB błędnie 7 XII ) roku ojciec. W Przedborzu w 1896 r. umierają, najwyraźniej przebywający pod jego opieką, wspomnieni na początku dziadkowie, na których nagrobku wykuty napis „Wdzięczny syn”, sugeruje, że jego fundatorem był zamieszkały w Warszawie syn Ludwik (zmarł 28 XII 1909 r.)

 W roku 1897 poślubił w Przedborzu Ludwikę Cyrylę Nowicką. W biogramie W. Bajerkiewicza w PSB błędnie podano, że Ludwik Nowicki ojciec żony Wacława, to urzędnik do spraw specjalnych poruczeń. Ludwik (senior) Nowicki (zamieszkały na Tarasie) urzędnik do spraw specjalnych poruczeń, był dziadkiem żony Wacława. Natomiast jej ojcem, był syn Ludwika, również Ludwik (zamieszkały w Nosalewicach). Ludwik (junior) Nowicki poślubi Annę Jodłowską (z Łączkowic) w Chełmie w 1862 r. I to z tego związku urodziła się Ludwika Cyryla ( nie Cecylia jak podano biogramie), żona Wacława.

Wacławowi i Ludwice w Przedborzu rodzi się troje dzieci: Zygmunt Teofil (1898), Zofia Brygida (1901) i Jadwiga Wacława (1902). W roku 1900 Wacław został wybrany członkiem rady nowo utworzonej ochotniczej straży ogniowej w Przedborzu.

Wacław zmarł 23 II 1903 roku.

W prasowym wspomnieniu pośmiertnym o Wacławie Bajerkiewiczu napisano, że z Przedborzem związany był 8 lat, a jako przyczynę jego śmierci wskazano tyfus (w PSB przeziębienie), którym miał się zarazić od pacjenta.

Kronika Lekarska, zeszyt 6/1903 r.

 Jako ciekawostkę należy podać, że stryjem ojca żony Wacława, Ludwiki Cyryli, był Emilian Klemens Nowicki, wybitny lekarz, nazywany ojcem polskiej chirurgii. Był on bratem Ludwika Nowickiego seniora. W informacji prasowej z 1869 dowiadujemy się, że Emilian Klemens miał na stałe zamieszkanie przeprowadzić się na Taras pod Przedborzem. Wiadomym jest, że dzieci Ludwika Nowickiego seniora i Emiliana Nowickiego Mikołaj Tytus i Nina Huberta, za specjalną kościelną dyspensą (rodzeństwo stryjeczne) pobrali się w Warszawie w roku 1861.

Dziękuję Stanisławowi Mordakowi, za pomoc w tłumaczeniu z języka rosyjskiego aktów urodzeń rodzeństwa Bajerkiewiczów.

Źródła:

J. Ungra, Kalendarz Warszawski Ilustrowany na 1895 rok, Warszawa 1894; Kalendarzyk Polityczny na rok 1845, Warszawa 1845; Rocznik Urzędowy na rok 1850, Warszawa 1850; Kurjer Warszawski, nr 122/1868, nr 275/1893, nr 13/1894, nr 25/1894, nr 358/1909; Kurjer Codzienny, nr 223/1899; Kronika Lekarska, zeszyt 6/1903; Słowo, nr 97/1893;

Akta metrykalne rodziny Bajerkiewiczów i Nowickich na: https://geneteka.genealodzy.pl/ , Genbaza, Szukaj w archiwach i Skanoteka. Nekrolog Zofii Bajerkiewicz na Polona2. Biogram Wacława Bajerkiewicza w PSB, tom II, Bydgoszcz 2021