Karczma (taberna) Widoma

 Spis inwentarza starostwa przedborskiego wymienia trzy karczmy jakie w 1768 roku znajdowały się na terenie obecnego Przedborza. Celowo użyłem zwrotu „obecnego Przedborza”, ponieważ jedna z nich, czyli karczma Widoma, znajdowała się po prawej stronie Pilicy, na terenie należącym wówczas do folwarku Wola Przedborska, który w granicach miasta wówczas nie znajdował się.

Na terenie tym na przełomie XVIII i XIX wieku wyrosła wieś ,a następie włączone do Przedborza przedmieście, które nazwę swą przyjęło od znajdującej się tu karczmy – Widoma.

Lokalizację karczmy znamy dzięki pruskiej mapie folwarku Wola Przedborska z roku 1800. Karczma znajdowała się na rogu obecnych ulic Trytwa i Sukiennicza, tuż przy wykopanym kanale, który, jak podaje Ferdynand Nax w opisie rzeki Pilicy z 1775 roku „(…) kopanym wielkim kosztem (…) na prowadzenie wody obok rzeki na młyn wystawiony (...)”.

Special karte von dem folwarke Wola Przedborska im Koenig Domainen Amte Gidle das Kasischen Kammer deportaments. AP w Radomiu, sygnatura 58/44/0/32/1356. Opis "Krug" - czyli karczma. 

Opis karczmy Widoma z inwentarza starostwa przedborskiego:

„Druga karczma, za most przejechawszy na piasku Widoma nazwana, do której wjeżdżając wrota podwójne sosnowe na biegunach drewnianych, w wrotni jednej furtka, zamiast zawiasów łyczakiem przywiązana. Poręcz przy tejże wrotni do zamykania, który wrzeciądz w ogniwa ze skoblem jednym tylko, żelazne.

Po prawej ręce izba duża, do której drzwi sosnowe na zawiasach i hakach żelaznych z wrzeciądzem i skoblami czterema żelaznymi. Przy drzwiach w izbie komin z kapą oplataną i gliną oblepioną, sabatnik, piec kamienny

Okien dwa. Jedno całe, szyb okrągłych w drewno oprawnych. Drugie w połową zbite, a połową szyby w drewnie mające. Ława pod oknami długa przy ścianie. Powała i podłoga nad tą izbą z dylów dartych ułożona. Z izby drzwi do komory na zawiasach i hakach żelaznych z wrzeciądzem i skoblami dwoma żelaznymi. Nad komorą powała z dylów dartych ułożona, podłogi nie masz. Z komory drzwi na podwórze, na zawiasach i hakach żelaznych z wrzeciądzem i skoblem żelaznym, do których zasuwa z komory. Wracając się i przez izbę przeszedłszy, po lewej ręce jest izba do której drzwi sosnowe na zawiasach i hakach żelaznych z wrzeciądzem i haczykiem i skoblami czterema żelaznymi. W izbie przy drzwiach komin z kapą oplataną i gliną oblepioną, sabatnik. Piec częścią kaflowy, częścią kamienny. Okien dwa, szyb prostych w drewno oprawnych. Ława pod oknami i stół długi. Z izby do komory drzwi sosnowe, na zawiasach i hakach żelaznych, z wrzeciądzem kręconym i skoblami dwoma żelaznymi. Powała i podłoga w tych obydwóch z dylów dartych ułożone. Z komory drzwi na podwórze, na zawiasach i hakach żelaznych.

Przez izbę powracając wyszedłszy do stajni, komin jest w brożynę stawiany z ścianami obydwu izb stykający się, nad dach wywiedziony, zły i bardzo niebezpieczny. Dach gontami podbity, ale zły. Stajnia koni kilkadziesiąt mieścić mogąca, w której po obydwu stronach żłobu sztuk pięć. Drabin dwie. Na wjeździe z karczmy ku Strzelcom, wrota podwójne złe, tylko podpierane, bo bieguny spodem pogniły. Dach nad stajnią gontami podbity, dobry. Słupy w ścianach stajni pogniły i wzrąb cały pochylił się ku wywrotowi.”

W lustracji starostwa przedborskiego, przeprowadzonej trzy lata wcześniej, o karczmie tej znajduje się jedynie krótki zapis:

„Trzecia karczma Widoma nazwana, za mostem o dwóch izbach i komorach, pod dachem wjezdna.”

W roku 1789, jak dowiadujemy się z kolejnej lustracji, że karczma ta była spustoszona tak, „że ledwie mieszkalną być może”. 

W księgach metrykalnych przedborskiej parafii, z drugiej połowy XVIII wieku, znajdują się zapisy, o urodzonej, w miejscu Taberna (karczma)  Widoma, w dniu 23 sierpnia 1775 roku, Skibińskiej Rozalii:

akcie zgonu Franciszki Kazubskiej w 1777 roku – „Widoma za mostem karczma”: