Opis folwarku Wola Przedborska z przynależnościami. 1845 r.

 Folwark Wola Przedborska w czasach I Rzeczpospolitej stanowił własność królewską, i był częścią składową starostwa przedborskiego. W kontekście historycznym Wola terytorialnie nie ograniczała się jedynie granic współczesnej wsi. Położona na lewym brzegu Pilicy, do roku 1793 na terenie województwa sieradzkiego, obejmowała tereny Woli Przedborskiej i obecnej części miasta Przedborza położonego na zachód od rzeki. 

Na gruntach przynależnych do folwarku na Woli, powstała wieś Widoma, która z biegiem lat stała się przedmieściem a następnie częścią Przedborza.

Plan folwarku Woli Przedborskiej. Rok 1821 rok. AP w Radomiu. 

 W czasach królestwa kongresowego, czyli po 1815 roku, królewszczyzny takie jak starostwo przedborskie, stały się własnościami rządowymi (państwowymi) i jako ekonomie, były przedmiotem dzierżaw. Tak też było z ekonomią przedborską, która pod koniec drugiego dziesięciolecia XIX wieku stała się przedmiotem zainteresowania Wojciecha Lange. To w czasach kiedy on był faktycznym dzierżawcą ekonomii przedborskiej, doszło do unifikacji terenów przynależnych do folwarku Wola z nieruchomościami ekonomii znajdującymi się na terenie miasta Przedborza. Dlatego też są one wymienione w opisie folwarku Wola Przedborska wraz z nieruchomościami położonymi na Widomie.

Plan Miasta Przedborza i Przedmieścia Widoma. 1828 rok. AP w Radomiu.

Opis folwarku Wola Przedborska i dóbr do niego należących.

Położony nad Pilicą zawiera przeszło 2000 morgów magdeburskich, mieści w sobie:

1. dom folwarczny drewniany;
2. dom drugi folwarczny murowany;
3. takiż dom dla czeladzi;
4. spichlerz murowany;
5. stodoły murowane o 4 zapolach dachówką kryte;
6. młockarnia z maszyną i sieczkarnię oraz młynek do czyszczenia zboża;
7. owczarnię stajnie i oborę murowaną słomą kryte;
8. szopę na zboże;
9. 4 chlewki drewniane;
10. kloaki;
11. studnię i słup z dzwonkiem;
12. suszarnię słodu drewnianą;
13. dom rzemieślników i słodownie drewniane;

Przy folwarku  trzy morgi ogrodu fruktowego w którym rosło 800 sztuk drzewek. Ogród warzywny z inspektami (1), szopką drewnianą i chmielnikiem około zajmował 8 mórg, ogród warzywny przy oborze pół morgi. Nadto cztery łąki – 62 morgi, z których można  zebrać  110 fur siana. Pastwiska zajmowały 133 mórg, lasy młode zajmujące 38 morgów. Obok rzeki spławnej Pilicy jest kanał od fabryki idący. Jeziorko i sadzawka. W kontrowersie (2)  półtorej morgi łąki, reszta-grunta około mórg 1450 orne 2 i 3 kl. żytniej.

Na folwarku jest gumna około półtorej morgi, placu przed słodownią pół morgi, okólnika przed gorzelnią pół morgi: podwórka przed fabryką sukna rynkiem Widama zwany przeszło 6 morgów.

14. gorzelnię i browar murowane, z półpistoryuszem (3), dwoma garncami, alembikiem (4), dwoma talerzami i rurami, parownikiem, wygrzewaczem, zaciernikiem, chłodnikiem, 2 lagierkami, 8 wannami zaciernymi, trzcin i pompami i 15 kutami na 15 korcy zacieru oraz z dwoma kotłami miedzianym, 2 kadziami i 10 beczkami na piwo po 6 korcach słodu;

Urządzenie Pistoriusa do destylacji alkoholu

15. oborę drewnianą;
16. szopę na cegłę;

17. dom do zabaw Hulanka zwany murowany z kręgielnią zajmowany przez Fryderyka Rittich szynkarza, przy tym 2 huśtawki, stodółka, kloaka i stajenka drewniane; - "Hulanka" została wybudowana z myślą o pracownikach fabryki sukna. W budynku była obszerna sala z "chórkiem wzniesionym ponad podłogę na parę łokci, otoczonym galeryjką, przeznaczonym dla muzyki" . Budynek kręgielni długi był na ok. 18 metrów, szerokości ok. 4 metry. Kręgielnia wyposażona była w 4 drewniane kule oraz kręgle drewniane. Jak w 1869 roku napisała Aleksandra Marczewska -wnuczka Wojciecha Lange-

"Poza Wolą w ładnym położeniu jest piękny murowany budynek, ale pusty, przez biednych komorników zamieszkały tylko. W czasach świetnych Przedborza był wystawiony jako miejsce zabawy i wytchnienia fabrykantów - jest w nim wielka wysoka sala z galerją dla muzyki i parę przybocznych pokoi. W tej sali, jak mi opowiadał jeden z sędziwych mieszkańców Przedborza, odbywały się świetne bale - a nawet teatra amatorskie(...)"

18. dwie chałupy drewniane, obórka;
19. kuźnie murowaną, w której mieszka Mikołaj Skórzyński w niej kowadło, 4 młoty i kleszcze; 

20. karczmę zajezdną drewnianą, ze stajnią i kloaką w niej mieszka Karol Boisetch szynkarz; - karczma ta znajdowała się przy obecnej ulicy Trytwa, obok kanału i znajdującego się nad nim mostku, zwana była "Widoma";

21. dom z muru pruskiego, komorą pruską zwany gontami kryty, przez Genendle Binethalową zajmowany -  wybudowana po II rozbiorze przez Prusaków.

Pruski plan Woli Przedborskiej z roku 1800. Zaznaczone - karczma i komora celna. 

24. trzy chałupy drewniane zamieszkałe przez Jana Bierzeniewskiego, Walentego Zawadzkiego i Franciszka Malinowskiego chałupników.

1. Inspekt - płytka skrzynia bez dna do uprawy roślin w okresie wiosny i późnej jesieni.

2. Kontrowers - dawne określenie sporu. 

3.Pistorius – wynalazca  i konstruktor urządzenia do destylacji spirytusu. Od jego nazwiska wzięła się  nazwa destylatora.

4.Alembik - szklane lub metalowe naczynie do destylacji prostej.